Του Σπύρου Τζόκα*
Αναμένοντας την απόφαση του δικαστηρίου για την προσφυγή 50 κατοίκων της πόλης μας (ασφαλιστικά μέτρα) στις 13/8/2024, σαν να λέμε «περιμένοντας τον Γκοντό» και αντικρίζοντας το καταθλιπτικό τοπίο των ακίνητων λαμαρινών που περιφράσσουν την Ιστορία, μου έρχονται στη μνήμη εικόνες του παρελθόντος, όταν επιχειρούσαμε ενωμένοι και δυνατοί να αποδώσουμε τον ιστορικό αυτό χώρο εκεί που ανήκει: στην Ιστορία και στην αναψυχή του λαού.
Και πετύχαμε πολλά. Τίποτα δεν είναι παρθενογένεση. Ούτε η Αιολία, ούτε το Κέντρο Υγείας του παιδιού, ούτε το Κέντρο Συμβουλευτικής για ΑμεΑ, ούτε το Πάρκο, ούτε το μνημείο Εθνικής Αντίστασης, ούτε το Μουσείο ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, ούτε καν τα σχολεία και τόσα άλλα. Αγώνες, συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής, βία, συλλήψεις, δικαστήρια είναι πίσω από αυτά, στην υπεράσπιση ενός ιδιωτικού σωματείου που καθημερινά πυροβολούσε την Ιστορία. Και νικήσαμε. Και δώσαμε την υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε και θα ολοκληρώσουμε αυτό που όλοι μαζί αρχίσαμε. Το επαναλαμβάνω: την απόδοση του ιερού χώρου στην Ιστορία και στον λαό.
Και τώρα τι; Κολλήσαμε, αν και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα να υλοποιηθεί το όραμα; Δεν έγιναν όλα όπως πρέπει;
– Ας δεχτούμε ότι δεν έγιναν όλα όπως πρέπει.
-Ας δεχτούμε ότι δεν εξασφαλίστηκαν οι απαραίτητες αδειοδοτήσεις για τις εργασίες και το περιβάλλον.
-Ας δεχτούμε ότι παρέλειψαν στη βιασύνη τους να προχωρήσουν σε διαβούλευση με τους κατοίκους, ώστε να προληφθούν κάποιες ατέλειες.
-Ας δεχτούμε ότι ο αρμόδιος μηχανικός δεν μίλησε ειλικρινά στο ανοιχτό δημοτικό συμβούλιο για τις αδειοδοτήσεις.
-Ας δεχτούμε ότι θα μπορούσε να αποφευχθεί η κοπή δέντρων ή τέλος πάντων να ελαχιστοποιηθεί στο τελείως απαραίτητο. Ηδη η κινητοποίηση των κατοίκων επέφερε αλλαγή των σχεδίων κι έτσι τα δέντρα που ήταν να κοπούν μειώθηκαν από 40 σε 25 με τροποποίηση του σχεδίου δόμησης. Επομένως φαίνεται να υπάρχουν περιθώρια να πρασινίσει ακόμα περισσότερο ο χώρος.
-Ας δεχτούμε ότι είναι ειλικρινής και δικαιολογημένη η ανησυχία να μην τσιμεντοποιηθεί ο χώρος. Εξάλλου έχουμε καεί στον χυλό… (Βλ. πλατεία Καισαριανής)
Αν δεχτούμε και αυτά και άλλα τόσα, τότε τι;
-Θέλουμε το θυσιαστήριο της λευτεριάς ανοιχτό στον λαό και στη νεολαία, Κέντρο Πολιτισμού, Αναψυχής, Ψυχαγωγίας και Αθλησης, σύμβολο του αντιφασιστικού αγώνα και των αγώνων της εργατικής τάξης για την κοινωνική απελευθέρωση με καθολικές, δωρεάν δημοτικές υπηρεσίες και δομές;
-Θέλουμε τη διατήρηση του Χαράματος ως μουσείου του λαϊκού μας τραγουδιού;
-Θέλουμε να σεβαστούμε και να υλοποιήσουμε το όραμα και τους αγώνες γενιών συμπολιτών μας;
-Θέλουμε να προστατέψουμε τις κατακτήσεις του λαού μας;
Φοβάμαι πως οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δεν είναι ευθείες και καθαρές ή τουλάχιστον οι απαντήσεις διαφοροποιούνται.
Αν δεν κάνω λάθος, κάποιοι ζητούν να ακυρωθούν τα έργα, στο όνομα μιας θολής ή προσχηματικής περιβαλλοντικής επιφύλαξης. Στην προκειμένη περίπτωση βέβαια μαζί με τα έργα ακυρώνεται και η Ιστορία.
Αν δεν κάνω λάθος, επίσης, κάποιοι άλλοι ζητούν την κατεδάφιση των κτιρίων της Σκοπευτικής και του Χαράματος, που σημαίνει και κατεδάφιση της Ιστορίας. Στην προκειμένη περίπτωση θυσιάζεται το μέλλον στον βωμό ενός ωφελιμιστικού παρόντος. Οπως και ο Γιώργος Σεφέρης λέει, «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, σβήνει κανείς και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».
«Ποιος νοιάζεται για το παρελθόν; Ποιος νοιάζεται για την ιστορική μνήμη; Τι είναι αυτά; Τρώγονται; Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι το παρόν;». Κάτι τέτοιο προσομοιάζει με την αμνησία, με τη λήθη, με την αναθεώρηση της Ιστορίας. Το παρόν και οι όποιες κατασκευές του παρελθόντος είναι το αφήγημα του μεταμοντερνισμού.
Και τώρα τι, λοιπόν; Η ανάπλαση του ιστορικού χώρου του Σκοπευτηρίου να ακυρωθεί στο όνομα της ησυχίας και μη υποβάθμισης των περιουσιών τους που γειτνιάζουν με το Σκοπευτήριο από τις οχλούσες πολιτιστικές δραστηριότητες και τη μερική χρήση του θεάτρου;
Δεν είναι βέβαια μόνον αυτοί. Θα ήταν άδικο και μεροληπτικό να το λέγαμε. Είναι και οι ανιδιοτελείς αγωνιστές που μάχονται για το καλύτερο. Σε αυτούς και μόνον αυτούς θέλω να απαντήσω, ότι μπορεί να υπάρχουν ενστάσεις, μπορεί να μην ταιριάζουν τα έργα με την αισθητική τους αντίληψη, μπορεί, μπορεί, μπορεί… Μην όμως άθελά μας ακυρώσουμε τις αγωνιστικές παρακαταθήκες του καισαριανιώτικου και όχι μόνο λαού. Αντίθετα να τις υπερασπίσουμε με λόγο και έργο.
Ο ιστορικός χώρος του Σκοπευτηρίου ανήκει στον λαό και την ιστορία του. Μην ακυρώσουμε ένα κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Ας θυμηθούμε τον ποιητή για τους ήρωες του Σκοπευτηρίου:
«Εμείς μερτικό δεν ζητήσαμε… Τίποτα… Μόνον θυμηθείτε. Αν η ελευθερία δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας, εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα».
Γιάννης Ρίτσος
* Ο Σπύρος Τζόκας είναι πρώην Δήμαρχος, πανεπιστημιακός και συγγραφέας.