Του Βασίλη Κώτση
Τα ΕΛΤΑ «φλερτάρουν» με τη χρεοκοπία από το 2017, αλλά μόλις τώρα, μετά την πρόθεση της διοίκησης να κλείσει 204 καταστήματα με χαμηλό κύκλο εργασιών, η κοινωνία έμαθε για τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ιστορική ΔΕΚΟ, ενώ η προσπάθεια αναδιάρθρωσης έχει πυροδοτήσει ένα νέο κύκλο αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.
Τα ΕΛΤΑ το 2018 έμπαιναν μέσα 8 εκατ. ευρώ τον μήνα. Το πρόβλημα ρευστότητας είχε διαφανεί από το 2017, όταν ο τότε πρόεδρος της ΔΕΗ Μ. Παναγιωτάκης με επιστολή του ζητούσε από τα ΕΛΤΑ 19,5 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά τα είχαν εισπράξει τα ΕΛΤΑ από πελάτες της ΔΕΗ που πλήρωσαν τους λογαριασμούς του ρεύματος στο δίκτυο καταστημάτων των Ελληνικών Ταχυδρομείων, αλλά δεν τα είχαν αποδώσει στη ΔΕΗ για να καλύψουν δικές τους τρύπες. Ουσιαστικά η εταιρεία είχε «σκάσει» από το 2017.
Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά το 2010 επί κυβερνήσεως Γιώργου Παπανδρέου, είχε γίνει μια προσπάθεια εισόδου στρατηγικού επενδυτή στα ΕΛΤΑ με τα βελγικά ταχυδρομεία να διεκδικούν ένα 39% με στόχο να οδηγήσουν τα ΕΛΤΑ στη νέα ψηφιακή εποχή. Το ταχυδρομικό αντικείμενο περιοριζόταν λόγω των σύγχρονων τεχνολογιών και οι προβολές που είχε κάνει το οικονομικό επιτελείο για το μέλλον έδειχναν ότι σε 10-15 χρόνια ο τζίρος των ΕΛΤΑ θα μειωνόταν κατά 50% αν δεν λαμβάνονταν δραστικά μέτρα. Τελικά, διαγωνισμός για την πώληση του ποσοστού δεν έγινε, αλλά οι προβλέψεις για την καθίζηση των εσόδων επαληθεύτηκαν: Από 600 εκατ. ευρώ τζίρο το 2009, τα ΕΛΤΑ εμφάνισαν το 2024 τζίρο 249 εκατ. ευρώ.
Όλα αυτά τα χρόνια, το επιστολικό ταχυδρομείο (αλληλογραφία) έχανε συνεχώς μερίδιο από τις νέες τεχνολογίες, όπως τα e-banking, e-statement, e-invoice. Επιπλέον, η ηλεκτρονική διεκπεραίωση των φορολογικών δηλώσεων άσκησε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στα έσοδα. Ουσιαστικά το επιστολικό ταχυδρομείο, που αντιπροσώπευε το 60% των εσόδων των ΕΛΤΑ, έχανε τα τελευταία χρόνια 20 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, χωρίς η εταιρεία να αναπροσαρμόσει τα κόστη της.
Καθοδική τάση εμφάνιζαν και τα έσοδα από τα χρηματοοικονομικά προϊόντα (μεταφορές κεφαλαίων, επιταγές, εξόφληση λογαριασμών, πληρωμές συντάξεων κ.ά.) ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, του ανταγωνισμού στον κλάδο, αλλά και της διείσδυσης του Internet banking και άλλων τεχνολογιών. Τέλος, η πλήρης απελευθέρωση της ταχυδρομικής αγοράς το 2013 επέφερε και απώλειες μεγάλων πελατών, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Πώς το κράτος ναρκοθέτησε την πορεία της εταιρείας
Εν όψει της απελευθέρωσης της ταχυδρομικής αγοράς με τον νόμο 4053/2012, τα ΕΛΤΑ ορίστηκαν πάροχος καθολικής υπηρεσίας έως το 2028. Δηλαδή να παρέχουν ταχυδρομικές υπηρεσίες σε όλη την επικράτεια με προσιτές τιμές για τους πολίτες και να διατηρούν καταστήματα ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές, έστω και με ζημιογόνο δραστηριότητα.
Η αποζημίωση του καθαρού κόστους της καθολικής υπηρεσίας εκτιμήθηκε στα 45 εκατ. ετησίως, ποσό που βεβαίωσε και η Εθνική Αρχή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΕΤ). Από το 2013 έως το 2018 ωστόσο το Δημόσιο αναγνώριζε ως κόστος καθολικής υπηρεσίας μόνο 15 εκατ. ευρώ ετησίως, τα οποία όμως και αυτά δεν είχαν δοθεί ποτέ όλα αυτά τα χρόνια, παρά μόνο στις αρχές του 2018, όταν οι κυβερνώντες αντιλήφθηκαν το πρόβλημα ρευστότητας της εταιρείας και έδωσαν 90 εκατ. ευρώ (6 Χ 15 εκατ.) Τότε όμως ήταν αργά, καθώς τα 90 εκατ. ευρώ δεν αξιοποιήθηκαν για αναπτυξιακές δραστηριότητες, αλλά κάλυψαν τη μαύρη τρύπα του οργανισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ίδια κεφάλαια από 195 εκατ. ευρώ το 2009 «γύρισαν» σε αρνητικό πρόσημο το 2024 στα 140 εκατ. ευρώ. «Κάηκαν» δηλαδή αυτά τα χρόνια 335 εκατ. ευρώ.
Από το 2018 η εταιρεία έχει περάσει στον έλεγχο του Υπερταμείου και το 2019 για πρώτη φορά επιχειρείται να μπει μια τάξη. Το 2018 ο τζίρος έκλεισε στα 315 εκατ. ευρώ, αλλά αν αφαιρεθούν οι νεοσύστατες δραστηριότητες στην εμπορία ρεύματος ύψους 45 εκατ. ευρώ, τα έσοδα από τις βασικές δραστηριότητες ήταν 270 εκατ. ευρώ. Σε αυτόν τον τζίρο το κόστος μισθοδοσίας για τους περίπου 6.000 υπαλλήλους ξεπερνούσε τα 200 εκατ. ευρώ!
Ανατίθεται στην PWC να καταρτίσει ένα τριετές σχέδιο -στην πορεία έγινε πενταετές- για τη σωτηρία και το μετασχηματισμό της εταιρείας. Το σχέδιο σωτηρίας περιλαμβάνει μια γενναία εθελούσια έξοδο, κλείσιμο ζημιογόνων καταστημάτων και νέες συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Ο μετασχηματισμός προβλέπει την ψηφιοποίηση των απαρχαιωμένων συστημάτων, την ενίσχυση του κλάδου των ταχυμεταφορών και την παροχή νέων προϊόντων, όπως ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προγράμματα.
Για να υποστηριχθεί το πρόγραμμα βρέθηκαν και τα απαραίτητα κεφάλαια. Το κράτος πλήρωσε οφειλές 180 εκατ. ευρώ από την καθολική υπηρεσία και ο βασικός μέτοχος (Υπερταμείο) έβαλε άλλα 100 εκατ. ευρώ μέσω αύξησης κεφαλαίου. Τα ποσά αυτά μπήκαν στην εταιρεία το 2021. Η εθελουσία ολοκληρώθηκε το 2021 με την αποχώρηση περίπου 2.000 εργαζομένων και κόστισε 134 εκατ. ευρώ.
Η εθελουσία σίγουρα έχει μειώσει το μισθολογικό κόστος, αλλά στην εταιρεία εξακολουθούν και απασχολούνται πάνω από 1.500 «ενοικιαζόμενοι» εργαζόμενοι πέραν από τους 3.500 μόνιμους που έχουν απομείνει μετά την εθελουσία. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι προσωρινοί αυτοί εργαζόμενοι προέρχονται κατά βάση από μια εταιρεία συμβούλων, ενώ το κόστος της σύμβασης ξεπερνά τα 10 εκατ. ετησίως. Με λίγα λόγια, ό,τι στη θεωρία εξοικονομούν τα ΕΛΤΑ από τη μείωση του προσωπικού μέσω της εθελούσιας τα επιβαρύνονται σε μεγάλο βαθμό με την «ενοικίαση» εργαζόμενων, καθώς ο λειτουργικός μετασχηματισμός της εταιρείας δεν έχει προχωρήσει και απαιτείται πρόσθετο προσωπικό για την λειτουργία της. Η μείωση των «ενοικιαζόμενων» εργαζομένων θα επέλθει μόνο με την περαιτέρω ψηφιοποίηση της εταιρείας.
Το 2020 έγιναν και μειώσεις στις απολαβές των εργαζομένων κατά 8% που προστέθηκαν στις μειώσεις κατά 10% που είχαν γίνει για πρώτη φορά το 2017. Σε ό,τι αφορά στον μετασχηματισμό, άλλαξε ο κανονισμός λειτουργίας της εταιρείας και εμφανίστηκαν τα πρώτα ρομποτάκια στα συστήματα διαλογής με εμφανή οφέλη σε κόστος και χρόνο.
Παρόλα αυτά, ο «ασθενής» δεν κατάφερε να βγει από το κώμα. Επτά χρόνια μετά από την έναρξη του σχεδίου διάσωσης, ο ισολογισμός του 2024 προκαλεί απογοήτευση. Αρνητικά ίδια κεφάλαια 140 εκατ. ευρώ και σταθερά ζημιογόνο αποτέλεσμα αν και περιορισμένο στα 8 εκατ. ευρώ σε σχέση με τα 29 εκατ. ευρώ το 2023. Από τα 249 εκατ του τζίρου τα 101 εκατ. προήλθαν από την αλληλογραφία, τα 66 εκατ. από τις υπηρεσίες courier και τα 42 εκατ. από τα χρηματοοικονομικά προϊόντα.
Την εποχή του Ψηφιακού Ταχυδρόμου προωθεί η διοίκηση των ΕΛΤΑ
Ο νέος διευθύνων σύμβουλος, Γρηγόρης Σκλήκας, με προϋπηρεσία σε πολυεθνικές τροφίμων, έχει κληθεί να υπηρετήσει το νέο επιχειρηματικό πλάνο του οργανισμού που τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιούλιο του 2023.
Ένα πλάνο που εστιάζει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εταιρείας, στην αναβάθμιση των συστημάτων, στην αυτοματοποίηση των κέντρων διαλογής και κυρίως στην παροχή καλύτερων και περισσότερων ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Μεταξύ των πρώτων κινήσεων ήταν ο εξορθολογισμός του δικτύου καταστημάτων, με κατάργηση 143 σημείων εξυπηρέτησης σε όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένου και του υποκαταστήματος εντός της Βουλής.
Παράλληλα, αποφασίστηκε η ενσωμάτωση της ΕΛΤΑ Courier στη μητρική εταιρεία, για τη δημιουργία ενιαίου επιχειρησιακού σχήματος.
Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα του 2022 επιβαρύνθηκαν από τα κόστη αποκατάστασης της κυβερνοεπίθεσης (3,6 εκατ. ευρώ) που εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 2022, κατά 1,16 εκατ. ευρώ από την υπολειτουργία των υπηρεσιών ως αποτέλεσμα της κυβερνοεπίθεσης, αλλά και από την καταγραφή επισφαλών απαιτήσεων 5,2 εκατ. ευρώ μετά τη διακοπή της ζημιογόνας δραστηριότητας στην προμήθεια ρεύματος.
Στον σχεδιασμό του πλάνου αναδιοργάνωσης προβλέπεται η ενίσχυση της υπηρεσίας αγροτικής διανομής, με σκοπό την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των πελατών σε κάθε γωνιά της χώρας. Παράλληλα, η εταιρεία εφοδίασε τους ταχυδρόμους της γειτονιάς με ψηφιακά εργαλεία (tablet και POS) ώστε, εκτός από τη διαχείριση της ταχυδρομικής αποστολής, να μπορούν να εισπράττουν αντικαταβολές με κάρτα, να διανέμουν συντάξεις και να εξοφλούν εκ μέρους των πελατών οποιοδήποτε λογαριασμό.
Σημειώνεται ότι η νέα διοίκηση, η οποία ανέλαβε τον Οκτώβριο του 2022 έχει αναθέσει σε εξωτερικό σύμβουλο διαχειριστικό έλεγχο για την περίοδο 2021-2022, ο οποίος δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
Παράταση τριών μηνών για το κλείσιμο των καταστημάτων στην περιφέρεια
Μετά την πολιτική και κοινωνική θύελλα των αντιδράσεων για το κλείσιμο 204 καταστημάτων ανά την επικράτεια, η διοίκηση των ΕΛΤΑ ανακοίνωσε ότι προχωράει σε πρώτη φάση στην αναστολή λειτουργίας μόνο των καταστημάτων που βρίσκονται σε αστικά κέντρα και πρωτεύουσες των νομών της χώρας, όπου υπάρχουν και άλλα καταστήματα.
Για όλες τις υπόλοιπες περιοχές της περιφέρειας, οι μεταβολές θα γίνουν εντός τριμήνου, ώστε να υπάρξει ο χρόνος να εξηγηθεί η αναγκαιότητα των παρεμβάσεων που πρέπει να γίνουν, πάντα με κριτήριο «την παροχή καλύτερων υπηρεσιών και να εξετασθεί η λειτουργία πρακτορείων, εφ’ όσον υπάρχει ενδιαφέρον και είναι εφικτό σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες».
Στην τελευταία τους ανακοίνωση τα ΕΛΤΑ αναφέρουν τα εξής:
«Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες τα ΕΛΤΑ καταγράφουν ζημιές, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον που αλλάζει ριζικά και ραγδαία. Επιπλέον, οι Ευρωπαϊκοί κανόνες δεν επιτρέπουν πλέον καμία κρατική ενίσχυση. Αν δεν ληφθούν τώρα οι απαραίτητες αποφάσεις, μέσα στους επόμενους έξι έως εννέα μήνες οι συνέπειες θα είναι μη αναστρέψιμες – απειλώντας τη βιωσιμότητα των ΕΛΤΑ». Πρόκειται για μια ανακοίνωση που δεν αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες. Αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα τα ΕΛΤΑ θα κλείσουν. Τα 204 καταστήματα φέρνουν το 10% του τζίρου των ΕΛΤΑ, αλλά αντιπροσωπεύουν το 45% των συνολικών εξόδων.
Η διοίκηση υποστηρίζει ότι τίποτα από όλα αυτά δεν αναιρεί τον κοινωνικό ρόλο της εταιρείας. Αντίθετα, τον ενισχύει μέσα από νέα εργαλεία και τεχνολογία. «Οι υπηρεσίες που κάποτε απαιτούσαν φυσική παρουσία στο κατάστημα, σήμερα παρέχονται στην πόρτα του πολίτη, μέσω του προγράμματος «ΕΛΤΑ κατ’ οίκον» και του ψηφιακού ταχυδρόμου, που εξοπλίζεται με tablet και POS για να εξυπηρετεί τους πελάτες γρήγορα, με ασφάλεια και συνέπεια. Η πλειονότητα των συναλλαγών –επιστολές, δέματα, πληρωμές– πραγματοποιείται πλέον εκτός καταστήματος. Το φυσικό κατάστημα, που άλλοτε αποτελούσε τον πυρήνα της δραστηριότητας, έχει σε πολλές περιοχές περιοριστεί σε ελάχιστο αντικείμενo», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οσον αφορά τους εργαζομένους που είναι περίπου 4-5 ανά κατάστημα, δεν χάνουν τη θέση τους, αλλά θα μεταφερθούν σε άλλες, «παραγωγικές λειτουργίες».
Υπενθυμίζεται πως το κλείσιμο των 204 καταστημάτων των ΕΛΤΑ σε όλη τη χώρα θα συζητηθεί την Τρίτη στις επιτροπές Οικονομικών Υποθέσεων και Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, καθώς εκτός από τις αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχει προκαλέσει και προβληματισμό μεταξύ των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας.
Η αρχαιότερη ΔΕΚΟ της χώρας με 197 χρόνια ζωής
Η εταιρεία μετρά 197 χρόνια ζωής. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ιδρύει το 1828 το «Ταχυδρομείον Γενικόν» και συστήνονται τα πρώτα ταχυδρομεία «εις Αργος, εις Τριπολιτσάν, εις Επίδαυρον, εις Αίγιναν και εις Σύραν». Το 1860 τίθεται σε ισχύ ο νόμος των γραμματοσήμων. Το πρώτο γραμματόσημο έχει ως παράσταση την κεφαλή του Ερμή. Το 1892 το τηλέφωνο προστίθεται στις αρμοδιότητες των ταχυδρομείων και δημιουργούνται τα ΤΤΤ. To 1909 εγκαινιάζεται η αγροτική ταχυδρομική υπηρεσία.
Επί δεκαετίες ο αγροτικός διανομέας ήταν το μοναδικό μέσο επικοινωνίας της ελληνικής υπαίθρου με τον υπόλοιπο κόσμο. Το 1970 τα ΕΛΤΑ γίνονται ΝΠΔΔ. To 1983 εισάγεται ο ταχυδρομικός κώδικας (ΤΚ). Το 1996 τα ΕΛΤΑ μετατρέπονται σε ΑΕ. Το 2000 ιδρύεται η Ταχυμεταφορές ΕΛΤΑ.
Το 2013 απελευθερώνεται η ταχυδρομική αγορά και τα ΕΛΤΑ ορίζονται καθολικός πάροχος. Το 2016 ιδρύεται η ΕΛΤΑ Ενέργεια. Το 2018 τα ΕΛΤΑ περνούν στο Υπερταμείο.
Πηγή: liberal.gr