Του Παναγή Παναγιωτόπουλου
Τις προηγούμενες μέρες η επικαιρότητα γέμισε με ειδήσεις που μας φέρνουν αντιμέτωπους με τους μεγάλους κινδύνους του καιρού μας: τον πόλεμο και την απειλή καταστροφής των δημοκρατικών πολιτευμάτων. Στέκομαι στη διεθνή ειδησεογραφία. Η Μολδαβία, ιδανικός στόχος του ρωσικού ιμπεριαλισμού, είδε τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις να κατάγουν υπερήφανη νίκη στις εκλογές, κλείνοντας την πόρτα στο σενάριο αποκοπής της από τον δημοκρατικό κύκλο.
Ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Σαρκοζί καταδικάστηκε για τη χρηματοδότηση εκλογικής του εκστρατείας από τον Καντάφι. Απόφαση που θα τον οδηγήσει στη φυλακή – ο τρίτος αρχηγός του γαλλικού κράτους που θα βρεθεί εκεί μετά τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄, πριν τον αποκεφαλισμό του, και τον στρατάρχη Πετέν, προδότη συνεργάτη των Γερμανών.
Στις ΗΠΑ ο τραμπισμός επεκτείνει το εσωτερικό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, εγκαθιστά στρατό σε αντιστεκόμενες πόλεις και πλέκει ιστό λογοκρισίας και αλληλοπαρακολούθησης των πολιτών, αντιγράφοντας όχι μόνο τον μακαρθικό αντικομμουνισμό αλλά και τους ιστορικούς ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα (ναζισμό, σταλινισμό, μαοϊκή επανάσταση). Από την άλλη, όμως, προωθεί το πρώτο ρεαλιστικό σχέδιο τερματισμού του ζόφου στη Γάζα, που μπορεί να οδηγήσει σε παραμονή και επιβίωση των Παλαιστινίων στο έδαφός τους και στη χειραφέτησή τους από τους χαμασίτες δυνάστες τους.
Τέλος, η Ευρώπη ήρθε αντιμέτωπη με την κλιμάκωση της ρωσικής επιθετικότητας. Παραβιάσεις του εναέριου χώρου έφεραν για πρώτη φορά τις ευρωπαϊκές ηγεσίες στη δύσκολη θέση να αναπτύξουν ουσιαστικές διαδικασίες και δυνάμεις απέναντι στον Πούτιν. Ή, απλούστερα: υπήρξαν ευρωπαϊκές και νατοϊκές (χάρη στη μεταστροφή του Τραμπ) απαντήσεις στις πουτινικές προκλήσεις που μας φέρνουν πιο κοντά στον πόλεμο.
Και μπροστά σε όλα αυτά ο εγχώριος δημόσιος κύκλος, που δεν στερείται όλων αυτών των ειδήσεων, εποικίστηκε από την θλιβερή τροχαία συμπεριφορά ενός ηθοποιού, του Βασίλη Μπισμπίκη. Χωρίς καμία συναίσθηση του τι συμβαίνει γύρω μας, έξω από κάθε γνώση του κινδύνου, μακριά από την αντίληψη ότι απειλούμαστε, παρακολουθήσαμε έναν ακόμα διαγωνισμό ηθικής πλεονεξίας για την κακότητα του δημοσίου προσώπου που έσφαλε, για τις απόψεις που έχει κάποτε εκφράσει, για το αν είναι ο προστατευόμενος των πολιτιστικών ιδρυμάτων, και αναλωθήκαμε πάλι σε προβολές για την τραχιά αρρενωπή λαϊκότητά του, τον σκανδαλισμό για το πράγματι κακόγουστο, μα ακριβό και ενδεικτικό μιας κυριαρχικής προβολής του εαυτού, αυτοκίνητό του. Ασχοληθήκαμε δηλαδή με μια σειρά από ασήμαντα πράγματα. Δεσμεύσαμε τον νου μας εκεί και αποστρέψαμε το βλέμμα μας από εκείνα που στα οποία παίζεται η ίδια μας η ύπαρξη ως δημοκρατικής κοινωνίας.
Ομως τι ακριβώς βρίσκεται πίσω από το όνομα Βασίλης Μπισμπίκης και τι σημαίνει η μαγνητική του έλξη; Ισως να είναι μια αντεστραμμένη αναπαράσταση εκείνων ακριβώς που σήμερα απειλούνται, εκείνων που κινδυνεύουν από τη ρωσοκίνητη αποσταθεροποίηση της δημοκρατίας – είτε αυτή είναι να έρθει με την ηθική καταρράκωση των θεσμών και της ελευθερίας που παρέχουν είτε με τον υπαρξιακό εκβιασμό: «Θα πάτε να σκοτωθείτε για τους Πολωνούς, τους Λιθουανούς και τα “μακρινά” τους σύνορα;».
Διότι η ειρηνική δημοκρατία είναι και αυτή η άσκοπη δαπάνη της λαϊκότητας που ενσαρκώνει ο Μπισμπίκης, ένα φθηνό πάθος και μια γκροτέσκα περφόρμανς αυθεντικότητας χωρίς ουσιαστικό κόπο. Αυτά τα ασήμαντα διασφαλίζει η θεσμική ομαλότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας: κάπως έτσι ζούμε όλοι, λίγο ασήμαντα, λίγο χαζά, αρκετά δήθεν – όχι βέβαια τόσο ανεύθυνα, επιθετικά και επικίνδυνα όσο ο ηθοποιός. Και αυτά τα ασήμαντα που νομίζουμε ότι δεν θα χάσουμε ποτέ, σήμερα απειλούνται έμπρακτα από στρατούς, ιδεολογίες και ψευδή πληροφόρηση. Γιατί η ρωσική επιθετικότητα εμπεριέχει και ένα μοντέλο ζωής: έναν τρόπο να θυσιάζεσαι στον βωμό ενός θρησκόληπτου εθνικισμού, να πειθαρχείς στις ορέξεις ενός δικτάτορα, να υπομένεις, να ζεις φτωχά και να γεμίζεις το στομάχι με πόλεμο, επιθετικότητα και υπαρξιακή συρρίκνωση.
*O κ. Παναγής Παναγιωτόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ.
Πηγή: tovima.gr