Ποιος να βρεθεί, λοιπόν, για να αντισταθεί στους ισλαμιστές αντάρτες όταν εμφανίστηκαν;
Του Στέφανου Κασιμάτη
Αυτό που έλεγε ο Μπίσμαρκ για την Ιταλία, ότι δεν είναι χώρα αλλά γεωγραφική έννοια, ισχύει απολύτως για την περίπτωση της Συρίας. Σχεδιάστηκε στον χάρτη, με υποδεκάμετρο και διαβήτη, από δύο ξένους στην περιοχή, έναν βρετανό και έναν γάλλο διπλωμάτη, τους Σάικς και Πικό.
Σε αυτούς τους δύο, διαρκούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ανατέθηκε από τις κυβερνήσεις τους να φτιάξουν τον πολιτικό χάρτη των εδαφών στο Λεβάντε, που ως τότε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Πώς εμείς σήμερα, όταν παίζουμε στον υπολογιστή παιχνίδια στρατηγικής, αλλάζουμε τον χάρτη επειδή προσθέτουμε μια νέα χώρα στις κατακτήσεις μας; Ετσι έκαναν και εκείνοι, με τη βασική διαφορά ότι έπαιζαν με πραγματικά εδάφη, που τα κατοικούσαν πραγματικοί άνθρωποι, με κάθε είδους θρησκευτικές και εθνοτικές διαφορές.
Και έτσι δημιούργησαν νέες «χώρες», σύμφωνα με τα γεωπολιτικά συμφέροντα και τις αποικιοκρατικές βλέψεις των δικών τους χωρών. Ηταν η εποχή, θυμίζω, κατά την οποία η αποικιοκρατική λογική της Δύσης γινόταν αντιληπτή ως «the white man’s burden», ως υποχρέωση εκπολιτισμού των αποικιών, δηλαδή, την οποία οι αποικιοκράτες έφεραν ως βάρος και ευθύνη, επειδή ήταν καλοί άνθρωποι και το έκαναν για το καλό των ιθαγενών.
Εξαρχής, η Συρία, με το μωσαϊκό θρησκειών και εθνοτήτων που περιελάμβανε στην επικράτειά της, δεν ήταν χώρα κυβερνήσιμη, κατά τα δυτικά πρότυπα τουλάχιστον – είναι χαρακτηριστικό ότι περί τα είκοσι πραξικοπήματα εκδηλώθηκαν στα πρώτα τρία χρόνια της ύπαρξής της. Οσο η περιοχή που ονομάστηκε Συρία ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, κουμάντο σε τοπικό επίπεδο έκαναν οι ελίτ των Σουνιτών μουσουλμάνων.
Οι Γάλλοι τούς απομάκρυναν και στη θέση τους προβίβασαν τη μειονότητα των Αλαουιτών (που δεν πρέπει να συγχέονται με τους Αλεβίτες της Τουρκίας), οι οποίοι είναι μία αίρεση του σιιτικού κλάδου του Ισλάμ. Επάνδρωσαν κυρίως τις τάξεις του στρατού, σε σημείο ώστε λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία του, το 50% των κατώτερων αξιωματικών να είναι Αλαουίτες.
Από αυτούς είχε την προέλευσή του ο Χαφέζ αλ Ασαντ, ο δικτάτορας που κυβέρνησε τη χώρα με την οικογενειακή συμμορία του από το 1971 μέχρι τον θάνατό του το 2000.
Με τη φυγή στη Μόσχα του Μπασάρ αλ Ασαντ, γιου του μακαρίτη, τελείωσε και τυπικά ο κόσμος που χάραξαν στον χάρτη τους οι Σάικς και Πικό. Στην πραγματικότητα όμως ο κόσμος αυτός είχε τελειώσει εδώ και καιρό. Η Αραβική Ανοιξη και ο εμφύλιος που ακολούθησε είχαν αφήσει τη Συρία κατακερματισμένη και υποχείριο του Ιράν και της Ρωσίας.
Ηταν ένα «failed state», κατά την έκφραση του συρμού, ως ανεξάρτητη χώρα είχε πάψει να υπάρχει, η κρατική οντότητα της Συρίας βασικά ήταν το πρόσχημα για να ληστεύουν τη χώρα η οικογενειακή συμμορία του Ασαντ και η φατρία τους. Το ΑΕΠ ήταν στο ένα δέκατο του μεγέθους που είχε το 2011, όταν ξέσπασαν οι ταραχές της Αραβικής Ανοιξης. Ο μισθός ενός αξιωματικού στον στρατό, λίγο πριν από την πτώση του καθεστώτος, είχε φτάσει να είναι το αντίστοιχο των 30 δολαρίων. Ετσι, οι αξιωματικοί έδιωχναν τους στρατιώτες, τους άφηναν να γυρίσουν στα σπίτια τους, για να παρακρατούν εκείνοι τον μισθό τους και να επιβιώνουν. Ποιος να βρεθεί, λοιπόν, για να αντισταθεί στους ισλαμιστές αντάρτες όταν εμφανίστηκαν;
Με τη νίκη της ισλαμιστικής οργάνωσης THS, μπορούμε να πούμε ότι σε κάποιον βαθμό αποκαθίσταται η παλαιά τάξη πραγμάτων, διότι η εξουσία επιστρέφει στους Σουνίτες, όπως και επί οθωμανικής περιόδου. Σε αυτό άλλωστε στηρίζεται και ο ρόλος του τοποτηρητή, τον οποίο διεκδικεί η Τουρκία για τον εαυτό της στην περιοχή.
Μαζί με το τέλος όμως του κόσμου των Σάικς και Πικό, τελειώνουν όπως φαίνεται και οι ηγεμονικές ψευδαισθήσεις της Δύσης για την περιοχή, που εκφράζονται κυρίως μέσω της πεποίθησης ότι οι αξίες του δικού μας κόσμου είναι εξαγώγιμες ή ακόμη και ότι ο σεβασμός σε αυτές πρέπει να είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη σχέσεων. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αναζητούν εναγωνίως διαύλους επικοινωνίας με το νέο καθεστώς, αλλά και αυτό από την πλευρά του υπόσχεται σεβασμό στις μειονότητες και στέλνει προς το εξωτερικό το μήνυμα ότι θέλει την ειρήνη με τους γείτονες. Θα συνυπάρξουμε, λοιπόν, μαζί τους, εφόσον δεν μας ενοχλούν, αρκεί να μην αρχίσουν να καίνε ανθρώπους ζωντανούς μέσα σε κλουβιά, όπως την προηγούμενη φορά…
Πηγή: tovima.gr