Του Μπάμπη Παπαδημητρίου
Στη δεκαετία του ’60 δεν νοίκιαζες διαμέρισμα σε κάπως πιο υψηλά σημεία των συνοικιών της Αθήνας αν δεν ήσουν έτοιμος να υφίστασαι τις συχνές, ειδικά το καλοκαίρι, διακοπές υδροδότησης. Στην περιφέρεια της πρωτεύουσας, το νερό ήταν ακόμη μεγαλύτερο θέμα. Κήπο συντηρούσαν μόνον όσοι διέθεταν πηγάδι κι αν ήσαν καλοί άνθρωποι έδιναν και στους γειτόνους. Αλλού περνούσε ο νερουλάς.
Αλλά και στη δεκαετία του ’70 κάπως έτσι, στενάχωρα, πορευόμασταν με το νερό. Οι γονείς σου σε μάθαιναν να κλείνεις τη βρύση όση ώρα σαπούνιζες για να μη πηγαίνει «χαμένο». Έγιναν όμως τα μεγάλα έργα, όπως η σύνδεση του Μαραθώνα με την Υλίκη και, το τεράστιο έργο του Μόρνου (το οποίο προσπάθησαν να το εμποδίσουν διάφοροι καταγγέλλοντας τον Καραμανλή για σκάνδαλα…) και τα πράγματα άλλαξαν.
Στη δεκαετία του ’80 άρχισε η σπατάλη. Του νερού όπως και κάθε άλλου δημόσιου αγαθού. Βεβαίως είναι η δεκαετία που ακύρωσε κάθε αίσθημα αυτοσυγκράτησης, καθιέρωσε την πεποίθηση στους πολίτες ότι κάθετι δημόσιο πρέπει να είναι δωρεάν και άλλα παρόμοια τα οποία τα πληρώνουμε ακριβά μέχρι σήμερα.
Ακριβά; Όχι ακριβώς. Ακόμη και μετά τον διπλασιασμό της τιμής στην κατανάλωση του νερού της ΕΥΔΑΠ, που έγινε το 1990 τέτοιες μέρες, ακόμη και μετά την καμπάνια «Προσέχουμε για να έχουμε», οι τιμές του νερού παρέμειναν προσιτές. Στο μεταξύ κατηγορήσαμε τους πάντες όλους: τους μετανάστες των κατακρημνισμένων κομμουνιστικών κρατών που δεν έκλειναν τη βρύση (είχαν καλύτερα κατανοήσει τι σημαίνει κρατικό αγαθό…), τις τρύπες στο κανάλι του Μόρνου και τις βλάβες του δικτύου. Εκείνη τη δεκαετία εκτρέψαμε τον Εύηνο ποταμό στον ταμιευτήρα του Μόρνου και… λύσαμε το πρόβλημα.
Ακόμη σήμερα, ειδικά στη λεγόμενη «αριστερά», η πεποίθηση είναι ότι το νερό πρέπει να είναι δωρεάν.
Το ίδιο συνέβη και το 2021 όταν το κράτος έκοψε στο μισό το ποσό που χρέωνε στην ΕΥΔΑΠ για το αδιύλιστο νερό, προφανώς για να βοηθήσει τη μετοχή της ακατανοήτως εισηγμένης στο Χρηματιστήριο εταιρείας, με αντάλλαγμα τα απαιτούμενα έργα στο δίκτυο, αποδεικνύοντας όμως ότι η πεποίθηση για την ευτελή αξία του νερού είναι διαδεδομένη σε όλες τις παρατάξεις.
Για να έρθουμε στην ουσία του ζητήματος, πρέπει να παρατηρήσουμε πως η αστική και βιομηχανική κατανάλωση δεν ήταν ποτέ το μεγαλύτερο πρόβλημα με τη διαχείριση των αποθεμάτων νερού. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι δεν κατανοούμε την ίδια την έννοια του αποθέματος, αφού πιστεύουμε ότι το υδάτινο απόθεμα αενάως ανανεώνεται και η όποια ευαισθησία μας κάπως επανεμφανίζεται μόνον όταν αργεί να… βρέξει.
Τα τελευταία χρόνια όμως, καθώς κερδίζουν έδαφος οι ιδέες για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, τουλάχιστον τις μεσοπρόθεσμες, περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η σπατάλη, τουλάχιστον αυτή, πρέπει να καταπολεμηθεί. Ειδικά στη γεωργική εκμετάλλευση αφού το 60% του νερού το χρησιμοποιεί ο αγροτικός τομέας έναντι 15% περίπου των νοικοκυριών και το περίπου 25% για τη βιομηχανία και την παραγωγή ηλεκτρισμού.
Σύμφωνα με το Joint Research Centre (JRC), που είναι ο επιστημονικός/τεχνικός σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέχρι το 2050, τουλάχιστον 65 εκατομμύρια ανθρώπων (στην ΕΕ και το Ηνωμ. Βασίλειο) θα υποφέρουν από την έλλειψη νερού, σε ποσότητα ή/και ποιότητα, αν συνεχιστούν τα κλιματικά ζητήματα που συνδέονται με την παραγωγή νερού.
Προφανώς, οι πολλοί μεταξύ όσων θα έχουν πρόβλημα κατοικούν στις μεσογειακές περιοχές και γι αυτό ολόκληρη η Ελλάδα βρίσκεται, στους σχετικούς χάρτες κινδύνων, στο «κόκκινο». Για την ώρα πάντως, τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και οι κυβερνήσεις συζητούν μέτρα οικοιοθελούς συμμετοχής και όχι τιμωρητικά, όπως θα ήταν τα πρόστιμα ή κάποια σημαντική αύξηση της τιμής του νερού. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα περισσσότερα μέτρα θα περάσουν μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπου ήδη έχουν ενσωματωθεί οι στόχοι αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών. Επομένως, όπως πάντοτε συμβαίνει με τους Ευρωπαίους αγρότες, αυτό που θα συμβεί θα είναι να μοιραστούν περισσότερα χρήματα επιδοτήσεων μεταξύ όσων αγροτών αναδιαρθρώσουν την παραγωγή τους. Κάτι που πρέπει να κάνουν έτσι κι αλλιώς…
Η ευκαιρία για την Ελλάδα είναι μεγάλη. Μπορούμε να γίνουμε υπόδειγμα στη διαχείριση των υδάτων σε συνδυασμό με την αγροτική παραγωγή. Με την ευκαιρία μπορούμε να ελέγξουμε και τους Δήμους σε πολλές περιφέρειες, ευτυχώς όχι όλες, οι οποίοι σπαταλούν το νερό τιμολογώντας το με τον πιο εξευτελιστικό τρόπο για να ικανοποιήσουν τους ψηφοφόρους δημότες.
Πηγή: liberal.gr