Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Το πιο δυστοπικό σενάριο που θα μπορούσαν να σκεφτούν οι επενδυτές, ξετυλίγεται σαν πραγματικότητα τις τελευταίες ώρες μπροστά στα μάτια μας. Και δεν είναι λίγοι οι οικονομικοί αναλυτές που κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, παρομοίασαν σε συνεντεύξεις, συζητήσεις και αναλύσεις τους, την τρέχουσα κατάσταση, με την τέλεια καταιγίδα που πλησιάζει να κτυπήσει τις αγορές.
Για να ξεσπάσει μια καταιγίδα πρέπει να εκπληρώνονται τρεις βασικές προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να παρουσιαστεί μια μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας ανάμεσα στο έδαφος και την ανώτερη ατμόσφαιρα. Η δεύτερη είναι η ύπαρξη αυξημένης υγρασίας. Και η τρίτη είναι η μετακίνηση μιας ασταθούς αέριας μάζας. Ο κύκλος ξεσπάσματος μιας καταιγίδας αποτελείται από τρεις φάσεις. Η πρώτη είναι η φάση της ανάπτυξης, η δεύτερη είναι η φάση της ωριμότητας και η τρίτη είναι η φάση της διάλυσης.
Για να υπάρχει μια αναστάτωση στις χρηματιστηριακές αγορές αρκεί να εμφανιστεί ένα απρόβλεπτο γεγονός το οποίο δεν έχουν ενσωματώσει οι επενδυτές στην εξίσωση των δεδομένων που επεξεργάζονται κάθε ημέρα. Θα μπορούσε να είναι για παράδειγμα η ανακοίνωση δυσμενών στοιχείων για την ανεργία, για την ανάπτυξη και για τον πληθωρισμό. Θα μπορούσε να είναι η αποκλιμάκωση των δεικτών οικονομικής εμπιστοσύνης.
Θα μπορούσε να είναι το ξέσπασμα μιας πανδημίας όπως ζήσαμε το 2020 ή εμφάνιση μιας ενεργειακής κρίσης όπως το 2022. Θα μπορούσε να είναι μια απότομη μεταβολή στις δημοσιονομικές πολιτικές των κυβερνήσεων και νομισματικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών. Θα μπορούσαν ακόμα να είναι οι δυσμενείς εκτιμήσεις και προοπτικές των θεμελιωδών μεγεθών των μετοχικών τίτλων ή ολόκληρων κλάδων. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία που οδηγούν σε αναστάτωση και σε μεταβολή της τάσης τόσο των μετοχών όσο και των δεικτών.
Σήμερα τα δεδομένα δεν προκαλούν απλά αναστάτωση, αλλά συνθέτουν τις προϋποθέσεις για το ξέσπασμα της τέλειας καταιγίδας στις αγορές. Όχι, ότι οι τελευταίες χρηματιστηριακές χρονιές ήταν ανέφελες. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης τετραετίας είχαμε την πανδημία που αρχικά ξεκίνησε σαν έκπληξη και σαν κάτι το καινούργιο, που ακολούθως οδήγησε στον αποσυντονισμό της εφοδιαστικής αλυσίδας, στις βαθιές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και εργασίας και σε μια πρωτοφανή πολιτική επιδοτήσεων και στηρίξεων για να αποτραπεί η πλήρης διάλυση της οικονομίας.
Ακολούθησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που έφερε ξανά τον πόλεμο στην Ευρώπη για πρώτη φορά μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πόλεμος του καθεστώτος Πούτιν κατά της δημοκρατίας, της ελευθερίας και των ευρωπαϊκών αξιών, συνοδεύτηκε από τη διάψευση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, από την εκ νέου διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και από έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Πιέσεις που δεν έχουν υποχωρήσει ακόμα σε ανεκτά επίπεδα και προς τις τιμές-στόχους που έχουν θέσει οι κεντρικοί τραπεζίτες. Αναβάλλοντας προς το παρόν κάθε σκέψη για άμεση μείωση των επιτοκίων από την Fed και την ECB.
Μετά από την προχθεσινή επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ, τα πράγματα περιπλέκονται πολύ περισσότερο. Το ενδεχόμενο απάντησης από το Ισραήλ δεν πρέπει να αποκλείεται, με τον κίνδυνο γενικότερης ανάφλεξης να βρίσκεται προ των πυλών. Όπως και να έχει, μπροστά μας κάνει την εμφάνιση της, μια νέα πετρελαϊκή κρίση.
Η ανασφάλεια στα στενά του Ορμούζ, η κλιμάκωση των επιθέσεων των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα και η πιθανότητα επιβολής ενός πιο σφιχτού εμπάργκο στο ιρανικό πετρέλαιο, μπορούν να οδηγήσουν την τιμή του πετρελαίου στα $96 το βαρέλι ή ακόμα και στα $100 το βαρέλι. Ένα γεγονός που θα λειτουργήσει αποτρεπτικά στην προσπάθεια για αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και συνεπακόλουθα για τη μείωση των επιτοκίων. Το ύψος των οποίων πνίγει την ανάπτυξη, αφού το υψηλό κόστος χρήματος επιβουλεύεται τις αποδόσεις των επενδύσεων της πραγματικής οικονομίας.
Το κλίμα ανασφάλειας για την επόμενη ημέρα, προφανώς θα συνεισφέρει στο ανοδικό κύμα που εμφανίζεται στην αγορά χρυσού. Παρά τη μικρή διόρθωση από τα $2431/oz στα $2333/oz που παρατηρήθηκε την περασμένη Παρασκευή, δεν θα πρέπει πλέον να αποκλείεται κάποια κίνηση ακόμα και προς τα $2500/oz.
Και αυτό το κλίμα ανασφάλειας και ανησυχίας δεν αφορά μόνο τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την κλιμάκωση των απαντήσεων από τους συμμάχους του Ισραήλ και τους απομονωμένους στον συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο Ιρανούς. Ήδη οι Ρώσοι έχουν επιτεθεί κατά της Δύσης και δεν έχουν ηττηθεί. Οι Μουλάδες του Ιράν έχουν επιτεθεί και οι G7 επιθυμούν αποκλιμάκωση. Ποιος εγγυάται ότι ο τρίτος εταίρος της αντιδυτικής συμμαχίας, δηλαδή η Κίνα δεν θα επιτεθεί στην Ταϊβάν; Το γεγονός της μεταφοράς μονάδων της κατασκευάστριας chips TSMC, στις ΗΠΑ, ίσως να πιστοποιεί ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο.
Ζούμε μέσα στη φάση της ιστορίας, που ξετυλίγεται ένας εμπορικός και τεχνολογικός πόλεμος. Στη φάση της αποπαγκοσμιοποίησης και της επιστροφής του προστατευτισμού. Στη μάχη της επιβίωσης της Δύσης που γνωρίσαμε και η οποία σήμερα «σέρνεται» πίσω από τα γεγονότα, αντί να τα διαμορφώνει. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι μπαίνουμε στη φάση της κλιμάκωσης των εντάσεων, που θα οδηγήσει σε αύξηση των αμυντικών δαπανών, σε αύξηση των πόρων για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, σε αύξηση των αναγκαίων επενδύσεων που απαιτούνται για την επαναχάραξη της παγκόσμιας παραγωγικής και εφοδιαστικής αλυσίδας. Το κόστος για τη Δύση θα είναι σημαντικό.
Θα επιβαρύνει τους φορολογούμενους πολίτες, οι οποίοι ήδη επωμίζονται το κόστος της πράσινης μετάβασης, των μηδενικών ρύπων και άλλα κόστη που έχει αναλάβει η Δύση, σε αντίθεση με το αντιδυτικό μέτωπο που σφυρίζει αδιάφορα κατακτώντας ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής, κατανάλωσης και ευημερίας. Οι πολίτες της Δύσης ψηφίζουν, διαμαρτύρονται και διεκδικούν, σε αντίθεση με τους πολίτες της Ρωσίας που εξαφανίζονται, της Κίνας που εκτοπίζονται και του Ιράν που λιθοβολούνται και αποκεφαλίζονται. Το κόστος των νέων ισορροπιών ανάμεσα στις δυτικές δημοκρατίες και στα πάσης φύσεως ολοκληρωτικά καθεστώτα θα πιέσει ιδιαίτερα τις οικονομίες και τους πολίτες.
Συσσωρεύονται λοιπόν οι προϋποθέσεις για το ξέσπασμα μιας τέλειας καταιγίδας στις αγορές. Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι η καταιγίδα δεν θα ξεσπάσει καν. Οι μετριοπαθείς ότι θα διαλυθεί σύντομα, όπως συνέβη και με την Ουκρανία. Οι δε απαισιόδοξοι, εκτιμούν ότι θα πορευτούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στην καταιγίδα. Η αλήθεια είναι ότι η απεριόριστη κεφαλαιακή ρευστότητα που υπάρχει στο σύστημα, διψά για αποδόσεις και υποτιμά σταθερά και μόνιμα το ρίσκο. Ας προετοιμαστούμε για το χειρότερο και ας ελπίσουμε για το καλύτερο.
Πηγή: Liberal.gr